به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت‌الله محمد مومن، امروز در نخستین همایش از سلسله همایش‌های فقه حکومتی با موضوع «ظرفیت‌های فقه جواهری در قلمرو فقه حکومتی» که در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم برگزار شد، با بیان این که احکام خداوند در مباحث مقدماتی و اصول با ادله‌ای که از نظر سندی اعتبار داشته باشد و دلالتی که قابل قبول عقلا باشد، به دست می‌آید، گفت: در استنباط احکام شرعی، مهم این است که دلیل، اعتبار قطعی داشته باشد و دلالتش نیز مورد قبول باشد. بنابراین این روش که در استنباط احکام وجود دارد، فرقی بین این نیست که حکم ما فقه حکومتی باشد و یا غیر حکومتی.
متن کامل خبر را در ادامه مطلب بخوانید.
وی ادامه داد: اگر تقسیم فقه حکومتی و غیر حکومتی بر این اساس باشد، احکامی در شرع وجود دارد که موضوع و وابستگی آن به حکومت است و این احکام زمانی مورد ابتلاست که حکومت بر عهده حاکمی مسلمان و مورد تایید شرع باشد، یا به تعبیر دیگر ولایت امری باشد.
*فقه حکومتی مورد توافق فقهاست
عضو جامعه مدرسین اضافه کرد: تحقق حکومت اسلامی در خارج، سلسله احکامی را در پی دارد که اگر حکومت اسلامی نباشد این سلسله احکام وجود نخواهد داشت؛ این مساله‌ای روشن نزد فقها و مورد توافق آنهاست و این گونه نیست که برخی بگویند این مسئله جدید ی است.
وی خاطرنشان کرد: خداوند در سوره مائده می فرماید "امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را براى شما به عنوان آیینى برگزیدم"؛ این آیه در روز غدیر نازل شده است.
آیت الله مومن یادآور شد: پیامبر اسلام (ص) 70 روز قبل از وفاتشان در بین عموم مسلمانان حضرت علی (ع) را به عنوان «ولیّ» بعد از خود اعلام کردند، بعد از این اعلام و گرفتن بیعت از اشخاصی که در آنجا بودند، این آیه شریفه نازل شد؛ یعنی کمال دین به این است که ولایت امر بر مردم برای همیشه بعد از پیامبر(ص) مشخص شود؛ این اعلام ولایت و ولی امری در قالب 12 ولیّ بعد از پیامبر(ص) تحقق پیدا می‌کند.
عضو فقهای شورای نگهبان ادامه داد: زمان اعلام ولایت امر، این آیه نازل شد. یعنی دین کمالش به این است که ولی امر داشته باشد و زمانی که ولی امر داشته باشیم، دین کامل شده است.این امر خدا بوده است که پیامبر(ص) آن را ابلاغ کرده است و این موضوع آنقدر مهم است که خداوند خطاب به پیامبر(ص) فرمود "یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ"، یعنی اگر آنچه را که به تو نازل کردیم اعلام نکنی رسالت خود را تکمیل نکرده‌ای.
*دین بدون ولایت کامل نیست
وی خاطرنشان کرد: بر اساس این آیه، دین بدون ولایت کامل نیست و اسلام و آنچه پیامبر آورده بدون ولایت مورد رضایت خداوند نیست. این ولایتی که امروز از آن به حکومت اسلامی تعبیر می‌کنیم، همان ولایت است.
آیت الله مومن با اشاره به ارزشمندی مسئله ولایت در پیشگاه خداوند ، گفت: می‌توان گفت فقه حکومتی یعنی فقهی که مبتنی بر ولایت باشد؛ برای مثال موضوع انفال در اسلام مربوط به تمام زمین‌های موات کوهها و دره‌ها و حتی دریاها است و در برخی از روایات ذکر شده که اینها ملک ائمه(ع) هستند و این انفال ملک خداوند و جانشینان اوست.
عضو جامعه مدرسین حوزه یادآور شد: معنای این روایات این نیست که خداوند خواسته کسی را ثروتمند کند؛ بلکه انفال برای مقام و جایگاه است؛ یعنی برای والیان است، برای پیامبر(ص) است، نه به عنوان شخص پیامبر، برای حضرت علی(ع) است نه عنوان شخص علی ابن ابی طالب(ع) بلکه به عنوان اینکه آن حضرت ولی امر مسلمین هستند.
وی ادامه داد: حکمت انفال این است که جز منابع مالی حکومت اسلامی و ولایت اسلامی باشد. این در صورتی است که امام، ولایت امر مردم را بر عهده گرفته باشد؛ مانند زمانی که حکومت توسط امیرالمومنین(ع) اداره می‌شد؛ اما زمانی که ولایت امر ائمه معصوم(ع) در خارج محقق نشد، آنها با شرایطی اجازه تصرف مسلمانان در این اموال را صادر کردند و روایات بسیار زیادی در اجازه تصرف شیعیان از این انفال در این زمان وارد شده است؛ بنابراین مسئله و حکم انفال، متفاوت می‌شود،اصل مسئله ثابت است، ولی حکم بر اساس وجود ولی امر وعدم وجود آن حکم تغییر می‌کند و این همان تفاوت فقه حکومتی و غیر حکومتی است.
عضو فقهای شورای نگهبان، «خمس» را از دیگر مسائلی دانست که مبتنی بر حکومت اسلامی و وجود ولایت امر است، گفت: بخشی از خمس ملک امام معصوم(ع) است و اگر زمان امام معصوم(ع) باشد، تصرف در آن جایز نیست و کسی حق تصرف در آن را ندارد.
عضو جامعه مدرسین حوزه یادآور شد: سهمی که برای امام در خمس وجود دارد به خاطر ولایت امر بودن ایشان است و دو سهم خداوند و پیامبر(ص) نیز به واسطه این که امام ولی امر است، به او اختصاص یافته است؛ براین اساس ولایت امر بودن سبب استحقاق سهم خمس به ایشان شده است.
*تحقق ولایت امر و حکومت اسلامی، شرط اجرای فقه حکومتی
آیت الله مومن در پایان خاطرنشان کرد: این مسائل تنها بخش اندکی از فقه حکومتی است که در حکومت اسلامی وجود داشته و دارد و این قبیل مسائل که اجرای آن منوط به محقق شدن ولایت امر و وجود حکومت اسلامی می باشد، در اسلام فراوان وجود دارد.
